Żyjemy w czasach, w których rządzi zasada swobody. Swobodny przepływ siły roboczej, towarów, usług i kapitału sprawia, że współczesny biznes nie zna granic. Ale brak granic nie oznacza, że można wszystko. Nie ma barier geograficznych, są za to ograniczenia narzucone przez prawo krajowe lub międzynarodowe.
Jednym z obszarów, w którym trzeba przestrzegać ściśle określonych zasad jest rachunkowość i prowadzenie ksiąg handlowych. Ramy i wymogi związane z tymi działaniami określa Ustawa o Rachunkowości, jak również Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej. I choć autorzy obydwóch tych zbiorów przepisów systematycznie ujednolicają dokumenty, to wciąż występują między nimi znaczące różnice. Tym bardziej, że same dynamicznie się zmieniają.
Firmy i działy rachunkowości muszą zatem zwracać na te wszystkie różnice uwagę, inaczej prezentując niektóre wartości w swoich sprawozdaniach finansowych. Różnice są najbardziej są widoczne w takich obszarach jak wycena czy prezentacja i ujawnienie informacji. Przyjrzyjmy się bliżej przepisom Ustawy o Rachunkowości i Międzynarodowym Standardom Sprawozdawczości Finansowej (MSSF / IFRS), a zwłaszcza tym miejscom, które nakładają inne, choć często pozornie podobne, wymogi.
Zakres obowiązkowy
Sama znowelizowana ustawa o rachunkowości nakłada obowiązek sporządzania skonsolidowanych sprawozdań finansowych zgodnie z MSSF przez emitentów papierów wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu w Polsce oraz przez wszystkie banki. Innym podmiotom daje możliwość wyboru, sugerując, że stosowanie standardów MSSF służy zwiększeniu przejrzystości i porównywalności danych na arenie międzynarodowej.
Jednym z podstawowych zagadnień jest to kogo obejmuje obowiązkowy audyt ksiąg rachunkowych. I tutaj różnica jest potężna. IFRS określa, że obligatoryjnemu audytowi podlegają wszystkie spółki, bez względu na wielkość przychodów czy zatrudnienia.
Polska ustawa o Rachunkowości definiuje sprawę bardziej szczegółowo. Wśród podmiotów zobowiązanych do sprawdzenia poprawności ksiąg rachunkowych przez biegłych rewidentów są banki, spółdzielnie kas oszczędnościowo-kredytowych, instytucje finansowe i ubezpieczeniowe, spółki aukcyjne oraz spółki przejmujące lub nowo zawiązane. Poza tym zestawem obowiązek audytu sprawozdań finansowych mają firmy, które spełniają co najmniej 2 z 3 wymienionych warunków. Oto te warunki: zatrudnienie średnioroczne w przeliczeniu na pełne etaty przekracza 50 osób, suma aktywów przekracza 2,5 mln euro, a przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów przekraczają 5 mln euro.
Mając świadomość zbliżającego się obowiązku dotyczącego badania sprawozdania finansowego warto pomyśleć o zapewnieniu odpowiedniego wsparcia księgowego w postaci profesjonalnej firmy zajmującej się obsługą księgową dla podmiotów korporacyjnych. Dobrze obsłużony audyt finansowy jest kluczowy dla transparentności rozliczeń spółki z udziałowcami.
Sprawozdanie finansowe w różnych ujęciach
Polska ustawa przedstawia zasady rachunkowości, tryb badania sprawozdań finansowych przez biegłych rewidentów i zasady wykonywania działalności w zakresie usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych. W krajowych przepisach znaleźć można ściśle określoną definicję sprawozdania finansowego złożonego z bilansu, rachunku zysków i strat oraz dodatkowych informacji na które składają się wprowadzenie i objaśnienia. Ponadto, gdy sprawozdanie podlega obowiązkowi badania to należy uwzględnić zestawienie zmian w kapitale własnym i rachunek przepływów pieniężnych
oraz dołączyć sprawozdanie z działalności jednostki. Z kolei Międzynarodowe Standardy Rachunkowości zezwalają na stosowanie różnych nazw załączników: sprawozdanie z sytuacji finansowej na koniec okresu, sprawozdanie z zysków lub strat i innych całkowitych dochodów (przyrost lub spadek aktywów netto w ciągu okresu, zmiany w kapitale pomiędzy początkiem a końcem), sprawozdanie ze zmian w kapitale czy sprawozdanie z przepływów pieniężnych.
Wycena i leasing
Kolejne rozbieżności mieszczą się w kategorii wycena. Według wytycznych Ustawy o Rachunkowości, firmy mogą dokonywać wyceny materiałów i towarów w cenach zakupu, pod warunkiem, że nie zniekształca to wartości aktywów lub w oparciu o cenę nabycia albo koszt wytworzenia. Do zastosowania są 3 możliwe metody: FIFO (first in, First out), LIFO (Last in, First Out) albo średnioważona. Z kolei Międzynarodowe Standardy Rachunkowości zezwalają na wycenię w oparciu wyłącznie o cenę nabycia lub koszt wytworzenia, a do wyceny nie można stosować metody LIFO.
Istotne zarazem często spotykane różnice można również zidentyfikować przy kwalifikowaniu umów leasingowych. Przedmiot leasingu wg MSR 17, kwalifikowany jest jako finansowy na podstawie przeniesienia istotnej części ryzyk i korzyści, a nie na zamkniętym katalogu warunków jak jest w Ustawie o rachunkowości.
Ponadto, spore odmienności dotyczą regulacji instrumentów finansowych. Poszczególne standardy międzynarodowe dostarczają znacznie więcej wymogów w zakresie ujawniania informacji co do zasad wyceny oraz charakteru instrumentów finansowych niż czyni to Ustawa o Rachunkowości.
Różne standardy, różne definicje
Ustawa o Rachunkowości i MSR definiują warunki, które pozwalają zaliczyć dany środek do aktywów trwałych. I tak UoR wymaga, by dany środek miał okres użyteczności ponad 1 rok, był kompletny i zdatny do użytku i przeznaczony na potrzeby jednostki. MSR stosuje inaczej sformułowaną definicję aktywów trwałych. Według standardów międzynarodowych, są to środki wykorzystywane przez czas dłuższy niż jeden okres sprawozdawczy, które pozwalają na uzyskanie przez jednostkę przyszłych korzyści ekonomicznych, a ich cenę można ustalić w wiarygodny sposób.
MSR i ustawa o rachunkowości odmiennie podchodzą także do określenia wartości niematerialnych i prawnych. Międzynarodowe Standardy Rachunkowości wyznaczają, że czas ich używania jest określony lub nieokreślony, nie dokonuje się odpisów amortyzacyjnych od składników o nieokreślonym okresie użytkowania, a do tego przeprowadza się corocznie test na utratę wartości lub w sytuacji, gdy nastąpiły przesłanki tej utraty. Ustawa o Rachunkowości inaczej podchodzi do tego tematu. Zgodnie z jej przepisami, definicja wygląda następująco: nabyte przez jednostkę prawa majątkowe nadające się do gospodarczego wykorzystania o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, przeznaczone do używania na potrzeby jednostki, a w szczególności autorskie prawa majątkowe, prawa pokrewne, licencje, koncesje i inne.
Jeszcze inne rozbieżności można zauważyć w przypadku prezentacji nieruchomości inwestycyjnych. Polska ustawa zalicza nieruchomości inwestycyjne do inwestycji, a w konsekwencji do środków trwałych, z kolei MSR zalicza je do środków trwałych, ale daje możliwość zaliczenia ich również do środków obrotowych.
Wszystkie te różnice sprawiają, że pojawia się jeszcze jedna. Sporządzenie sprawozdania finansowego według standardów międzynarodowych jest bardziej skomplikowane i wymagające większej wiedzy, czasu i wysiłku niż przygotowanie sprawozdania zgodnie z artykułami Ustawy o rachunkowości. Jest to wyzwanie, ale przede wszystkim szansa w czasach w których w biznesie rządzi zasada swobody. Dzięki przygotowaniu sprawozdania zgodnego ze standardami MSR można przedstawić dokładniej kondycję finansową firmy, porównać z zagranicznymi konkurentami oraz dzięki przejrzystości i zrozumiałości bez granic uzyskać lepszą ocenę od inwestorów na arenie międzynarodowej.
W BPiON przygotowujemy dla naszych klientów sprawozdania finansowe zarówno zgodnie z polskimi standardami rachunkowymi oraz MSR. Częstym rozwiązaniem jest również prowadzenie ksiąg rachunkowych zgodnie z polskimi standardami rachunkowymi, a jedynie ustawienie raportowania grupowego zgodnie z IFRS / MSR na potrzeby grupy.
Kontakt:
