Kontakty handlowe polskich firm na skalę globalną i obecność przedsiębiorców na arenie międzynarodowej to nie kwestia kilku ostatnich lat. Jednak od kilku lat ta ekspansja przybiera na sile, a polski biznes podbija kolejne kraje i rynki. Nasze firmy dopasowują swoje produkty i usługi do zagranicznych potrzeb oraz swoje procedury działania do potrzeb międzynarodowego prawa. Jedną z takich możliwych adaptacji jest prowadzenie ksiąg handlowych zgodnie z MSR / IFRS.
Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (MSR) i Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (MSSF, ang. International Financial Reporting Standards – IFRS) mają służyć jak największej harmonizacji rachunków i informacji finansowych. Takie ujednolicenie zapewnia przejrzystość, daje możliwość porównywalności, wspomaga rozwój rynków kapitałowych oraz współpracę gospodarczą na większą skalę niż lokalna. Motywem przewodnim jest tutaj chęć rzetelnego i jasnego przedstawienia sytuacji finansowej firmy, w sposób zrozumiały dla zagranicznych przedstawicieli. Stosowanie takich standardów przyspiesza uzyskanie danych niezbędnych do złożenia, a następnie uzupełnienia prospektu emisyjnego. Spółka, która pragnie przyciągnąć kapitał i planuje sprzedaż pakietu akcji skierowanych do zagranicznych funduszy lub podmiotów, powinna swoje raporty finansowe tworzyć zgodnie z wytycznymi MRS / IFRS. Ma to konkretny, wymierny efekt – ułatwia inwestorom inwestowanie.
Kto ma obowiązek stosować standardy MRS / IFRS?
Jednak MSR/ IFRS nie jest tylko sprawą chęci. Ustawa o Rachunkowości nakłada wymóg stosowania tych standardów w dwóch przypadkach. Prowadzenie ksiąg handlowych zgodnie z wymaganiami międzynarodowymi mają banki oraz emitenci papierów wartościowych dopuszczonych do publicznego obiegu. Ponadto polska ustawa wymienia inne jednostki, które mogą, choć nie muszą, sporządzać skonsolidowane sprawozdania finansowe zgodnie z MSSF. Wśród tych podmiotów są emitenci papierów wartościowych na jednym z rynków regulowanych na terenie Unii Europejskiej, Islandii, Lichtensteinu i Norwegii. To spółki akcyjne notowane na giełdach lub planujące wprowadzić akcje do obrotu giełdowego) Dotyczy to podmiotów, które złożyły wniosek o zatwierdzenie prospektu emisyjnego lub jego części, w którym wskazały na zamiar ubiegania się o dopuszczenie papierów wartościowych do publicznego obrotu. Jeszcze innymi wymienionymi wśród tych, którzy mogą dobrowolnie stosować międzynarodowe standardy, są jednostki dominujące niższego szczebla, wchodzące w skład grupy kapitałowej, w której jednostka dominująca wyższego szczebla sporządza skonsolidowane sprawozdanie finansowe według MSSF. Kolejną grupa są lokalne oddziały firm zagranicznych, które już stosują międzynarodowe standardy sprawozdawczości finansowej.
Wymogi i procedury
Zarówno obowiązkowe, jak i dobrowolne stosowanie MSR / IFSR wiąże się z szeregiem wymogów i obostrzeń. Kiedy firma jest zobligowana lub kiedy zdecyduje się na stosowanie tych standardów musi przejść procedurę związaną z zastosowaniem standardów po raz pierwszy, opisanej w standardzie MSSF nr 1. Taka procedura składa się z kilku etapów wraz z długotrwałymi przygotowaniami i wymaga wielu dokumentów rozliczeniowych.
Wśród obowiązków i zadań, które narzuca przejście z ustawy o rachunkowości na MSSF, można wymienić konieczność opracowania nowych zasad rachunkowości, ustalenie zakresu korzystania ze zwolnień od retrospektywnego stosowania standardów, określenie daty takiego przejścia i okresów porównawczych, sporządzenie sprawozdania ze stanu początkowego sytuacji finansowej z datą przejścia na MSSF oraz samo sporządzenie sprawozdania finansowego zgodnie z już nowymi standardami.
Nowe standardy, nowe wyzwania
Sprawozdanie finansowe sporządzane według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości obejmuje bilans, rachunek zysków i strat, wykaz zmian w kapitale własnym, rachunek przepływów pieniężnych oraz dodatkowe informacje. W samych Standardach można znaleźć zasady sporządzania sprawozdań finansowych, wyceny składników aktywów i pasywów, sposób prezentacji danych finansowych, przepływów finansowych i majątku trwałego.
Sama droga przejścia na standardy międzynarodowe nie jest usłana różami i można napotkać na niej różnorodne problemy i dylematy. Jedną z pierwszych ważnych decyzji jest dobór odpowiedniej metody przejścia. Wśród kolejnych wyzwań znajdują się m.in. niestosowanie uproszczeń podczas korzystania z MSSF, a także brak możliwości wykorzystania rozporządzenia ministra finansów w sprawie instrumentów finansowych. To niestety nie koniec listy trudności i spraw do rozwiązania.
Firmy przechodzące z ustawy o rachunkowości na MSR / ISFR muszą stawić czoła małym i dużym problemom – ustaleniu prawidłowej wartości środków trwałych, niewystarczającą wiedzą księgowych w zakresie stosowania nowych międzynarodowych standardów oraz rozwikłaniu specyficznie polskich kwestii, których nie ma w MSR / IFSR, takich choćby jak prawo wieczystego użytkowania gruntów, obiekty socjalne, niskocenne składniki aktywów, aktualizacja wyceny z 1995 roku czy uwzględnienie zagadnienia superinflacji. Dodatkowo jednostki sporządzające sprawozdania według MSSF, zgodnie z ustawą o rachunkowości, podlegają obowiązkowi badania przez audytora.
Pozycje obowiązkowe
Obowiązek poradzenia sobie z tymi trudnościami to pierwszy etap, w trakcie którego jednostki sporządzające sprawozdania finansowe, ich użytkownicy oraz audytorzy powinni zapoznać się z nowymi standardami i porównać je z wyznaczającymi dotychczasowe wymogi standardami krajowymi. Samo sporządzanie sprawozdania finansowego również musi spełnić określone warunki techniczne i merytoryczne. Księga handlowa zgodnie z MSR powinna być sporządzona w języku ojczystym, a wszelkie informacje muszą być oparte na koncepcji wiernego i rzetelnego obrazu (ang. true and fair view). W praktyce więksi dostawcy usług księgowych oraz podatkowych jak BPiON są w stanie zaproponować system księgowy obsługujący księgi handlowe w języku polskim i angielskim.
Jako źródło takiej właśnie informacji do sporządzenia sprawozdań finansowych według standardów MSR należy wykorzystać sprawozdawczość zarządczą. To sprawozdawczość która obejmuje gromadzenie, przetwarzanie i analizę (symulację biznesową), do wygenerowania końcowych raportów przez specjalistów controllingu, by wspomóc procesy podejmowania decyzji na różnych szczeblach zarządzania. Ten rodzaj sprawozdawczości jest najlepszym, bo najbardziej syntetycznym, źródłem informacji o sytuacji majątkowej, finansowej i wszelkich działaniach podmiotu.
Co jeszcze warto wiedzieć?
Istnieją też przepisy dotyczące waluty w jakiej prowadzone są księgi handlowe. Firma ma prawo prezentować swoje sprawozdania finansowe w dowolnej walucie określonej jako waluta prezentacji. Jednakże w zakresie rejestrowania transakcji, MSR posługuje się pojęciem waluty funkcjonalnej. To określenie na walutę podstawowego środowiska gospodarczego – tego, w którym jednostka działa i w którym generuje oraz wydaje środki pieniężne. Międzynarodowe standardy pozwalają na to, by waluta prezentacji była inna od waluty funkcjonalnej. Jednak i tu należy postępować zgodnie z wytycznymi. Obowiązkiem w takiej sytuacji jest wskazanie waluty funkcjonalnej w sprawozdaniu finansowym i podanie powodu dla którego zastosowana jest inna waluta prezentacji.
Zgodnie z MSR / IFSR nawet małe firmy są zobowiązane do przeprowadzenia audytu. W takim przypadku warto postawić na firmę outsourcingową z bogatym doświadczeniem na arenie międzynarodowej. W BPiON jako eksperci od biznesowych usług outsourcingowych w całym rejonie Europy Środkowo-Wschodniej możemy zaświadczyć, że znajomość lokalnego prawa w poszczególnych krajach, jak również ekspercka wiedza na temat standardów międzynarodowych to podstawa udanego przejścia przez gąszcz kolejnych przepisów, wymogów i procedur. Kluczowe są również narzędzia do prowadzenia usług księgowych takie jak systemy ERP, ECMS zawierające elektroniczne obiegi dokumentów, oraz raportowanie zarządcze.
Kontakt:
